Narodzenie św. Jana Chrzciciela

24 czerwca – uroczystość

O świętym Janie wiemy bardzo dużo dzięki przekazom Ewangelii. Odegrał on wyjątkową rolę w dziejach Odkupienia – prorocy zapowiadali go jako tego, który przygotuje drogę Panu. Był synem kapłana Zachariasza i Elżbiety, krewnej Maryi. Został dotknięty działaniem Ducha Świętego już wówczas, gdy przebywał w łonie swojej matki. Z tej właśnie okazji Kościół wyjątkowo czci nie tylko dzień jego męczeństwa (29 sierpnia), ale także dzień jego narodzin. Urodził się pół roku przed Jezusem. Wiódł życie pustelnicze. W wieku ok. 30 lat zaczął nauczać, głosząc nawrócenie. Na znak pokuty udzielał ludziom chrztu w Jordanie, zapowiadając bliskie nadejście Chrystusa. Jan nie wahał się publicznie oskarżać Heroda o niemoralne życie. Z tego powodu został uwięziony i zamordowany.

Narodzenie św. Jana Chrzciciela

24 czerwca – uroczystość

O świętym Janie wiemy bardzo dużo dzięki przekazom Ewangelii. Odegrał on wyjątkową rolę w dziejach Odkupienia – prorocy zapowiadali go jako tego, który przygotuje drogę Panu. Był synem kapłana Zachariasza i Elżbiety, krewnej Maryi. Został dotknięty działaniem Ducha Świętego już wówczas, gdy przebywał w łonie swojej matki. Z tej właśnie okazji Kościół wyjątkowo czci nie tylko dzień jego męczeństwa (29 sierpnia), ale także dzień jego narodzin. Urodził się pół roku przed Jezusem. Wiódł życie pustelnicze. W wieku ok. 30 lat zaczął nauczać, głosząc nawrócenie. Na znak pokuty udzielał ludziom chrztu w Jordanie, zapowiadając bliskie nadejście Chrystusa. Jan nie wahał się publicznie oskarżać Heroda o niemoralne życie. Z tego powodu został uwięziony i zamordowany.

Wigilia

Liturgia słowa

23.06 – Wieczorna Msza św. Wigilii Narodzin św. Jana

I czytanie * Jr 1, 4-10

Zanim ukształtowałem cię w łonie matki, znałem cię

Za czasów Jozjasza Pan skierował do mnie następujące słowo: "Zanim ukształtowałem cię w łonie matki, znałem cię, poświęciłem cię, nim przyszedłeś na świat, ustanowiłem cię prorokiem dla narodów".

I rzekłem: "Ach, Panie, Boże, przecież nie umiem mówić, bo jestem młodzieńcem!"

Pan zaś odpowiedział mi: "Nie mów: «Jestem młodzieńcem», gdyż pójdziesz, do kogokolwiek cię poślę, i będziesz mówił, cokolwiek tobie polecę. Nie lękaj się ich, bo jestem z tobą, by cię chronić", mówi Pan.

I wyciągnąwszy rękę, dotknął Pan moich ust i rzekł mi: "Oto kładę moje słowa w twoje usta. Spójrz, daję ci dzisiaj władzę nad narodami i nad królestwami, byś wyrywał i obalał, byś niszczył i burzył, byś budował i sadził".

Psalm responsoryjny * Ps 71(70), 1-6. 15. 17

Od łona matki Pan mym opiekunem

W Tobie, Panie, ucieczka moja, *
niech wstydu nie zaznam na wieki.
Wyzwól mnie i ratuj w Twej sprawiedliwości, *
nakłoń ku mnie ucho i ześlij ocalenie.

Bądź dla mnie skałą schronienia *
i zamkiem warownym, aby mnie ocalić,
bo Ty jesteś moją opoką i twierdzą, *
Boże mój, wyrwij mnie z rąk niegodziwca.

Bo Ty, mój Boże, jesteś moją nadzieją, *
Panie, Tobie ufam od młodości.
Ty byłeś moją podporą od dnia narodzin, *
od łona matki moim opiekunem.

Moje usta będą głosiły Twoją sprawiedliwość *
i przez cały dzień Twoją pomoc.
Boże, Ty mnie uczyłeś od mojej młodości *
i do tej chwili głoszę Twoje cuda.

II czytanie * 1 P 1, 8-12

Prorocy głosili zbawienie

Najmilsi:

Wy, choć nie widzieliście Jezusa Chrystusa, miłujecie Go; teraz wierzycie w Niego, chociaż nie widzicie; a ucieszycie się radością niewymowną i pełną chwały wtedy, gdy osiągniecie cel waszej wiary, zbawienie dusz.

Nad tym zbawieniem wszczęli poszukiwania i badania prorocy, ci, którzy przepowiadali przeznaczoną dla was łaskę. Badali oni, kiedy i na jaką chwilę wskazywał Duch Chrystusa, który w nich był i przepowiadał cierpienia przeznaczone dla Chrystusa i mające potem nastąpić uwielbienia. Im też zostało objawione, że nie im samym, ale raczej wam miały służyć sprawy obwieszczone wam przez tych, którzy wam głosili Ewangelię mocą zesłanego z nieba Ducha Świętego. Wejrzeć w te sprawy pragną aniołowie.

Aklamacja przed Ewangelią * J 1, 7; Łk 1, 17

Jan przyszedł świadczyć o światłości,
aby przygotować Panu lud doskonały.

Ewangelia * Łk 1, 5-17

Archanioł Gabriel zapowiada narodzenie Jana Chrzciciela

Za czasów Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan, imieniem Zachariasz, z oddziału Abiasza. Miał on żonę z rodu Aarona, a na imię było jej Elżbieta. Oboje byli sprawiedliwi wobec Boga i postępowali nienagannie według wszystkich przykazań i przepisów Pańskich. Nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była niepłodna; oboje zaś byli już posunięci w latach.

Kiedy w wyznaczonej dla swego oddziału kolei pełnił służbę kapłańską przed Bogiem, jemu zgodnie ze zwyczajem kapłańskim przypadł los, żeby wejść do przybytku Pańskiego i złożyć ofiarę kadzenia. A cały lud modlił się na zewnątrz w czasie kadzenia.

Naraz ukazał mu się anioł Pański, stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia. Przeraził się na ten widok Zachariasz i strach padł na niego.

Lecz anioł rzekł do niego: "Nie bój się, Zachariaszu; twoja prośba została wysłuchana: żona twoja Elżbieta urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan. Będzie to dla ciebie radość i wesele; i wielu z jego urodzenia cieszyć się będzie. Będzie bowiem wielki w oczach Pana; wina i sycery pić nie będzie i już w łonie matki napełniony będzie Duchem Świętym. Wielu spośród dzieci Izraela nawróci do Pana, Boga ich; on sam pójdzie przed Nim w duchu i mocy Eliasza, żeby serca ojców nakłonić ku dzieciom, a nieposłusznych do usposobienia sprawiedliwych, by przygotować Panu lud doskonały".

Msza św. wigilijna

Modlitwy mszalne

23.06 – Wieczorna Msza św. Wigilii Narodzin św. Jana

Kolekta

Wszechmogący Boże, spraw, aby Twoi wierni kroczyli drogą zbawienia † i posłuszni napomnieniom świętego Jana Chrzciciela * bezpiecznie doszli do zapowiedzianego przezeń naszego Pana Jezusa Chrystusa. Który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, * Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.

Modlitwa nad darami

Panie, nasz Boże, wejrzyj łaskawie na dary Twojego ludu, złożone w uroczystość świętego Jana Chrzciciela, † spraw, abyśmy przez życie oddane Twojej służbie urzeczywistniali Ofiarę, * którą oznaczają sakramentalne znaki. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Prefacja o św. Janie Chrzcicielu

[64] Posłannictwo Poprzednika Chrystusa

Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, a dla nas zbawienne, * abyśmy Tobie składali dziękczynienie i Ciebie wychwalali, * Panie, Ojcze niebieski, wszechmogący i miłosierny Boże, * przez naszego Pana Jezusa Chrystusa.
Wysławiamy cuda, których dokonałeś w życiu Jana Chrzciciela, * największego między narodzonymi z niewiasty. * Jego wybrałeś i uświęciłeś, aby przygotował drogę Chrystusowi, * On jeszcze w łonie matki rozradował się z przybycia Zbawiciela, * a jego narodzenie wielu napełniło radością. * Jako jedyny z proroków, wskazał Baranka, * który gładzi grzechy świata. * Jan ochrzcił w Jordanie Twojego Syna, * który chrzest ustanawiając dał wodzie moc uświęcania. * Aż do końca Jan świadczył o światłości, * a przez swoje męczeństwo złożył Chrystusowi najpiękniejsze świadectwo.
Dlatego łącząc się z Aniołami w niebie, * wielbimy Ciebie na ziemi, razem z nimi wołając: Święty, Święty, Święty…

Modlitwa po Komunii

Boże, Ty nas posiliłeś na świętej Uczcie, † spraw, niech nam towarzyszy potężna modlitwa świętego Jana Chrzciciela * i niech nam uprosi przebaczenie Twojego Syna, którego on wskazał jako Baranka gładzącego grzechy. Który żyje i króluje na wieki wieków. Amen.

Słowo

MSZA W DZIEŃ – Czytania Liturgii słowa

24 czerwca

I czytanie * Iz 49, 1-6

Bóg ukształtował Jana na swojego sługę

Wyspy, posłuchajcie Mnie! Ludy najdalsze, uważajcie! Powołał Mnie Pan już z łona mej matki, od jej wnętrzności wspomniał moje imię. Ostrym mieczem uczynił me usta, w cieniu swej ręki Mnie ukrył. Uczynił ze mnie strzałę zaostrzoną, utaił mnie w swoim kołczanie.
I rzekł mi: Tyś Sługą moim, Izraelu, w tobie się rozsławię. Ja zaś mówiłem: Próżno się trudziłem, na darmo i na nic zużyłem me siły. Lecz moje prawo jest u Pana i moja nagroda u Boga mego. Wsławiłem się w oczach Pana, Bóg mój stał się moją siłą.
A teraz przemówił Pan, który mnie ukształtował od urodzenia na swego Sługę, bym nawrócił do Niego Jakuba i zgromadził Mu Izraela. A mówił: To zbyt mało, iż jesteś Mi Sługą dla podźwignięcia pokoleń Jakuba i sprowadzenia ocalałych z Izraela! Ustanowię cię światłością dla pogan, aby moje zbawienie dotarło aż do krańców ziemi.

Psalm responsoryjny * Ps 139, 1-3. 13-15

Sławię Cię, Panie, za to, żeś mnie stworzył

Przenikasz i znasz mnie, Panie, *
Ty wiesz, kiedy siedzę i wstaję.
Z daleka spostrzegasz moje myśli, †
przyglądasz się, jak spoczywam i chodzę, *
i znasz moje wszystkie drogi.

Ty bowiem stworzyłeś moje wnętrze *
i utkałeś mnie w łonie mej matki.
Sławię Cię, żeś mnie tak cudownie stworzył, *
godne podziwu są Twoje dzieła.

I duszę moją znasz do głębi, *
nietajna Ci istota,
kiedy w ukryciu nabierałem kształtów, *
utkany we wnętrzu ziemi.

II czytanie * Dz 13, 22-26

Jan głosił pokutę przed przyjściem Chrystusa

W synagodze w Antiochii Pizydyjskiej Paweł powiedział: Bóg dał ojcom naszym Dawida na króla, o którym też dał świadectwo w słowach: Znalazłem Dawida, syna Jessego, człowieka po mojej myśli, który we wszystkim wypełni moją wolę. Z jego to potomstwa, stosownie do obietnicy, wyprowadził Bóg Izraelowi Zbawiciela Jezusa.
Przed Jego przyjściem Jan głosił chrzest nawrócenia całemu ludowi izraelskiemu. A pod koniec swojej działalności Jan mówił: "Ja nie jestem tym, za kogo mnie uważacie. Po mnie przyjdzie Ten, któremu nie jestem godny rozwiązać sandałów na nogach". Bracia, synowie rodu Abrahama, i ci spośród was, którzy się boją Boga! Nam została przekazana nauka o tym zbawieniu.

Aklamacja przed Ewangelią * Łk 1, 76

Ty, dziecię, zwać się będziesz prorokiem Najwyższego,
gdyż pójdziesz przed Panem przygotować Mu drogę.

Ewangelia * Łk 1, 57-66. 80

Narodzenie się Jana

Dla Elżbiety nadszedł czas rozwiązania i urodziła syna. Gdy jej sąsiedzi i krewni usłyszeli, że Pan okazał tak wielkie miłosierdzie nad nią, cieszyli się z nią razem.

Ósmego dnia przyszli, aby obrzezać dziecię, i chcieli mu dać imię ojca jego, Zachariasza. Jednakże matka jego odpowiedziała: Nie, lecz ma otrzymać imię Jan. Odrzekli jej: Nie ma nikogo w twoim rodzie, kto by nosił to imię. Pytali więc znakami jego ojca, jak by go chciał nazwać. On zażądał tabliczki i napisał: Jan będzie mu na imię. I wszyscy się dziwili. A natychmiast otworzyły się jego usta, język się rozwiązał i mówił wielbiąc Boga.

I padł strach na wszystkich ich sąsiadów. W całej górskiej krainie Judei rozpowiadano o tym wszystkim, co się zdarzyło. A wszyscy, którzy o tym słyszeli, brali to sobie do serca i pytali: Kimże będzie to dziecię? Bo istotnie ręka Pańska była z nim. Chłopiec zaś rósł i wzmacniał się duchem, a żył na pustkowiu aż do dnia ukazania się przed Izraelem.

Msza św.

Modlitwy mszalne

24 czerwca

Kolekta

Boże, Ty powołałeś świętego Jana Chrzciciela, aby przygotował Twój lud na przyjście Chrystusa Pana, † udziel Twojemu Kościołowi daru radości w Duchu Świętym * i skieruj dusze wszystkich wiernych na drogę zbawienia i pokoju. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, † który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, * Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.

Modlitwa nad darami

Wszechmogący Boże, składamy dary na Twoim ołtarzu obchodząc z należną czcią narodzenie Jana Chrzciciela, † który zapowiedział przyjście Zbawiciela świata * i wskazał, że jest nim Jezus Chrystus. Który żyje i króluje na wieki wieków. Amen.

Prefacja o św. Janie Chrzcicielu

[64] Posłannictwo Poprzednika Chrystusa

Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, a dla nas zbawienne, * abyśmy Tobie składali dziękczynienie i Ciebie wychwalali, * Panie, Ojcze niebieski, wszechmogący i miłosierny Boże, * przez naszego Pana Jezusa Chrystusa.
Wysławiamy cuda, których dokonałeś w życiu Jana Chrzciciela, * największego między narodzonymi z niewiasty. * Jego wybrałeś i uświęciłeś, aby przygotował drogę Chrystusowi, * On jeszcze w łonie matki rozradował się z przybycia Zbawiciela, * a jego narodzenie wielu napełniło radością. * Jako jedyny z proroków, wskazał Baranka, * który gładzi grzechy świata. * Jan ochrzcił w Jordanie Twojego Syna, * który chrzest ustanawiając dał wodzie moc uświęcania. * Aż do końca Jan świadczył o światłości, * a przez swoje męczeństwo złożył Chrystusowi najpiękniejsze świadectwo.
Dlatego łącząc się z Aniołami w niebie, * wielbimy Ciebie na ziemi, razem z nimi wołając: Święty, Święty, Święty…

Modlitwa po Komunii

Posileni na Uczcie niebieskiego Baranka, prosimy Cię, Boże, † aby Kościół czerpiąc radość z narodzin świętego Jana Chrzciciela, uznał sprawcę swojego odrodzenia w Chrystusie, * którego przyjście Jan zapowiadał. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Ku refleksji

Komentarze liturgiczne

Kazanie św. Augustyna, biskupa

Głos wołającego na pustyni

Narodziny Jana Kościół czci osobnym świętem. Natomiast nie obchodzimy urodzin żadnego innego spośród świętych; czcimy narodziny Jana, czcimy narodziny Chrystusa. Nie jest to bez znaczenia. Jeśli nawet z powodu wzniosłości tajemnicy nie zdołamy jej w pełni objaśnić, w każdym razie przyjrzymy się jej dokładniej i owocniej.
Jan rodzi się z podeszłej wiekiem i niepłodnej niewiasty, Chrystus zaś z młodziutkiej dziewicy. Zapowiedź narodzenia Jana spotyka się z niedowierzaniem i jego ojciec staje się niemy. Dziewica natomiast wierzy w narodzenie Chrystusa i w wierze przyjmuje Go do łona. Oto zapowiedzieliśmy wam, o czym zamierzamy rozważać i czego dociekać. Zapowiedzieliśmy, ponieważ nam samym brak czasu oraz umiejętności, aby całkowicie zgłębić tę tajemnicę. Lepiej pouczy was Ten, który przemawia do was bez naszego pośrednictwa; Ten, do którego zwracają się wasze święte myśli; Ten, którego przyjęliście do swego serca, którego staliście się świątynią.
Jan zda się stanowić granicę obydwóch Testamentów, Starego i Nowego. O tym, iż istotnie stanowi pewnego rodzaju granicę, świadczy sam Pan, kiedy mówi: "Prawo i Prorocy aż do Jana". Jan wyobraża zatem Stary Testament i zapowiada Nowy. Uosabia to, co dawne, dlatego rodzi się z ludzi w podeszłym wieku; uosabia także to, co nowe, dlatego ustanowiony został prorokiem już w łonie matki. Zanim się bowiem narodził, jeszcze w łonie swej matki uradował się przybyciem świętej Maryi. Już wtedy został wyznaczony do spełniania misji poprzednika; wyznaczony wpierw, nim narodzony; ukazany jako poprzednik Chrystusa, zanim jeszcze Chrystus go zobaczył. Są to sprawy Boże, które przerastają możliwości rozumu ludzkiego. W końcu rodzi się Jan, otrzymuje imię, ojciec zaś odzyskuje mowę. Zaistniałe wydarzenia unaoczniają rzeczywistość.
Zachariasz milknie i pozostaje niemy aż do narodzin Jana, poprzednika Pańskiego, i dopiero wtedy odzyskuje mowę. Cóż zatem oznacza milczenie Zachariasza, jeśli nie tajność proroctw, które przed przyjściem Chrystusa były jakby zasłonięte i zamknięte? Otwierają się wraz z nadejściem Chrystusa; stają się jawne, kiedy przychodzi zapowiadany. Odzyskanie mowy przez Zachariasza w czasie narodzin Jana odpowiada rozdarciu zasłony w świątyni w czasie śmierci Jezusa. Gdyby Jan zapowiadał samego siebie, Zachariasz nie odzyskałby mowy. Wraca mowa, albowiem rodzi się głos. Kiedy zapytano wtedy Jana, gdy zapowiadał już Chrystusa: "Kim jesteś? - odpowiedział - Jam głos wołającego na pustyni". Jan jest głosem, natomiast Pan jest Słowem: "Na początku było Słowo". Jan jest głosem na krótki czas; Chrystus Słowem od początku - na wieki.

Kazanie 293,1-3, LG III, s. 1257-1258.

Bóg jest Prawdą, która wyzwala. Wyzwolenia przychodzi przez poznanie tej Prawdy. Kiedy nazywasz rzeczy i sprawy tak, jak je nazywa Bóg, rozwiązujesz więzy swej niemocy… jak Zachariasz.

Z kalendarza liturgicznego

Ręka Pańska
"Kim będzie to dziecko?" - czytamy we fragmencie Ewangelii na uroczystość świętego Jana Chrzciciela - bo ręka Pańska była z nim.
Niektórym mogło się wydawać, że ręka Pańska nie zawsze była z nim, bo przecież nie ochroniła go przed sieroctwem, nie zasłoniła go przed strasznym Herodem ani przed zawistną Herodiadą.
Jednakże ta ręka - znak mocy Bożej - uczyniła go wielkim świętym, prorokiem, tym, który udźwignął trud głoszenia prawdy i samotność więzienia.
Zwykle kiedy uświadamiamy sobie "rękę Pańską" przy nas, widzimy w niej pomoc, bezpieczeństwo, nadzieję, że spełni nasze krótkowzroczne życzenia na ziemi - ale nie to jest najważniejsze.

ks. Jan Twardowski, Wszędy pełno Ciebie, s.49.

Bóg poprzedził narodziny św. Jana znakami zapowiadającymi wielkiego proroka. A jednak nawet ten wielki prorok będzie mały i niegodny w porównaniu z Chrystusem, którego przyjście miał przygotować. Nawołując do godnego przyjęcia Mesjasza, Jan poprzedził Go w Jego losie – pierwszy zetknął się z niechęcią ludzkich serc do głoszonej przez niego Dobrej Nowiny, pierwszy doświadczał ciemności wiary i poniósł męczeńską śmierć. W dzisiejszej Eucharystii módlmy się, abyśmy też mogli otrzymać coś z jego wielkiego ducha.

Jan Ogrodzki, "Oremus" 6/2001, s.115.

Przy narodzeniu Jana pytano: "Kimże będzie to dziecię?". Rzeczywistość przerosła najśmielsze przypuszczenia. Jego słowo wstrząsnęło całą ziemią Izraela. Świadectwo życia fascynowało nawet króla Heroda, który "chętnie go słuchał". Blask jego misji zabłysnął jak lampa. Byli tacy, którzy pomimo jego kategorycznych wyjaśnień, chcieli w nim widzieć Mesjasza. A Jan? Oddał Jezusowi swoich uczniów jednym wyznaniem: "Nie jestem godny rozwiązać Mu sandałów na nogach". Wobec majestatu Chrystusa sobie przypisał status niewolnika, wyrzekając się autorytetu proroka, a w końcu oddając życie dla prawdy. Każde narodziny dziecka mogą być początkiem przerastającej wszelkie oczekiwania historii człowieka; mogą jeśli dostanie szansę tego początku.

"Oremus" 6/2007, s.107.